गरबा झुमे छे!

नवरात्राच्या काळात कुणी गुजरातला चाललोय, असं म्हटलं की लगेच प्रश्‍न येऊ शकतो... गरबा रमवा माटे? कारण- गरबा, नवरात्र आणि गुजरात हे आता समानार्थी शब्द झालेत. नवरात्रीच्या दिवसांत तर गुजरातचा कोपरा न्‌ कोपरा गरब्याच्या उत्साहात रममाण दिसतो. पाहावं तिकडे जो-तो देवीच्या उत्सवाची तयारी करण्यात गुंतलेला आणि रात्री देवीची स्तुती करणाऱ्या गरब्यात रमलेला... पर्यटकांसाठी तर पर्यटन आणि प्रत्यक्ष उत्सवात सहभागी होणं हा दुहेरी आनंद असतो... गुजरात भेटीनंतरचा हा स्पेशल रिपोर्ट ...

नवरात्री एटले,                                    

भक्ती अने शक्ती नु पर्व...

गुजरातमा गरबा रमवा नथी, झुमे छे...

अशा काही वाक्‍यांनी आणि

सनेडो सनेडो सनेडो लाल सनेडो...

तारा विना शाम मने एकलडु लागे रास रमवाने वहेलो आवजे... अशा काही गाण्यांनी माझी गुजरातच्या नवरात्रीविषयीची उत्सुकता काही वर्षांपासून वाढवली होती. आणि या वर्षी थेट गुजरातमध्ये जाऊन नवरात्रीचं अक्षरशः वेड अनुभवण्याचा योग जुळून आला.

 

अहमदाबाद एअरपोर्टपासूनच नवरात्रीची चाहूल लागत होती. ठिकठिकाणी नवरात्रीच्या शुभेच्छांचे संदेश, तर कुठे आमच्या इथे गरबा रमवायला या, अशा निमंत्रणांचे फलक अन्‌ त्यासोबत ठिकाणाचा पत्ता. हॉटेलवर उतरल्यापासून त्या उत्सुकतेची जागा कुतूहलानं घेतली आणि या नऊ दिवसांतलं गुजरात काही वेगळंच असतं. याची प्रचिती येऊ लागली. रात्री गरब्याला जायचं तर जरा पारंपरिक वेशातच जाऊ, असं आमच्या ग्रुपचं ठरलं. नवली नवरात्र हा नवरात्रीच्या पहिल्या दिवशी उद्‌घाटनाचा औपचारिक कार्यक्रम जीएमडीसी मैदानात थाटामाटात पार पडला. गुजरातचे मुख्यमंत्री विजयभाई रुपानी आणि इतर मान्यवरांच्या छोटेखानी भाषणानंतर देवीच्या शक्ती रूपाची, दुष्टांचा संहार करणारी छबी इथे पाहायला मिळाली. जणू काही छोटेखानी सिनेमाच बघतो आहोत, असा भास झाला. तिथल्या सादरीकरणाने सर्वांना खिळवून ठेवलं. पारंपरिक लोकनृत्य आणि विविध नृत्यप्रकारांचा तो अनोखा मेळ पाहायला या वेळी सुमारे चार ते पाच हजार पर्यटक आणि स्थानिक लोकांनी हजेरी लावली होती. 

 

दुसऱ्या दिवशी त्याच मैदानात रंगलेल्या रास गरब्यामध्ये सामील होण्याचा मोह आम्हालाही आवरला नाही. आम्ही मनसोक्त त्यांच्यासोबत गरब्यामध्ये रंगलो. सुरुवातीला नीट जमत नव्हतं. त्यामुळे तिथे गरब्यात धुंद झालेल्या काहींशी आपटाआपटी झाली. धक्का लागला. तरी त्यांनी हसून ‘ओके’ म्हणत आम्हाला कसं नाचायचं त्याच्या टिप्स दिल्या आणि दाखवलंही.

रात्री १२ नंतर पावलं घराकडे, हॉटेलकडे वळू लागली. आम्ही फेस्टिव्हल टुरिझम या मस्त संकल्पनेचे साक्षीदार होत होतो. दिवसभर पर्यटकांचा ओघ हॉटेलच्या दिशेनं जाताना दिसायचा. हॉटेल्सही नवरंगांनी नटली होतीच. तिथेही देवीच्या पारंपरिक गाण्यांचं लाईव्ह सादरीकरण आणि सोबत गुजराती, तसंच इतर भारतीय व पाश्‍चात्त्य जेवण आणि सोबत हटके खाद्यपदार्थांची रेलचेल.

 

नवरात्रीच्या दिवसांत गुजरातमधे सगळीकडे असा एकूण नजारा बघायला मिळतो. फेस्टिव्हल टुरिझममुळे पर्यटकांना रात्री गरब्याच्या ठिकाणांना भेट द्यायची आणि दिवसभर आजूबाजूची पर्यटनस्थळं बघत शॉपिंगही करायची पुरेपूर संधी मिळते. गुजरात टुरिझमची ही एक खासियत आहे.  

 

नवरात्रीचा हा मॅडनेस, लाईव्हनेस असे कितीतरी उत्साहवर्धक शब्द वापरून वर्णन करता येणार नाही इतकी धमाल अगदी गल्लोगल्ली दिसते. संध्याकाळच्या वेळात सगळ्यांची लॉ गार्डन, मंगल मार्केट, अलकापुरी अशा ठिकाणी पारंपरिक घागरा चोली, कुर्ता, फेटे, पगडी असं सगळं खरेदी करायला झुंबड उडते. कारण- गरब्याच्या ठिकाणचा तसा अलिखित नियमच आहे आणि तो पाळावाच लागतो. पारंपरीक पोशाखात आला नाहीत तर गरब्यात रमण्याच्या उत्साहावर पाणी पडू शकतं. डेस्पॅसिटो गाणं गुणगुणत शॉपिंग करणारी तरुणाई वडोदरा, अहमदाबाद बाजारपेठांमध्ये पारंपरिक पोशाख गरब्यासाठी खरेदी करताना दिसते. आणि तीच तरुणाई कुठल्याही बॉलीवूड गाण्याचा किंवा मॉडर्न संगीताचा आग्रह न धरता पारंपरिक गरबा गीतांवर बेधुंद थिरकते. हे विशेष. 

नवरात्रीचा मॅडनेस

नवरात्रीच्या नवलाई दिवसांतील मॅडनेस अनुभवायचा असेल, तर गरब्याची उत्सुकता जिथे शिगेला पोहोचते अशी काही ठिकाणी गुजरातमध्ये आहेत. तिथे आवर्जून जायला हवं. द युनायटेड वे गरबा, फाईन आर्ट फॅकल्टी गरबा, नवलाखी गरबा, मा शक्ती गरबा, वडोदरा नवरात्री फेस्टिव्हल, जीएमडीसी मैदान, अहमदाबाद त्याचबरोबर गुजरातमध्ये देवीची शक्तीपीठं असलेल्या खोडियार, पावागड, कच्छ (आशापुरा मंदिर), अंबाजी मंदिर या ठिकाणी पारंपरिक पद्धतीने गरबा रंगतो. ते नुसतं बघणं हेही पर्यटकांसाठी आकर्षण असतं.

 

एक भारत श्रेष्ठ भारत 

पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी सांगितलेली संकल्पना म्हणजे एक भारत - श्रेष्ठ भारत. यामध्ये दोन राज्यांच्या जोड्या तयार करण्यात आल्या आहेत. यामध्ये गुजरातची जोडी छत्तीसगडसोबत आहे. या संकल्पनेला आजपासून सुरुवात करत आहोत, अशी घोषणा या वेळी गुजरातचे मुख्यमंत्री विजयभाई रूपानी यांनी केली. त्यानिमित्ताने छत्तीसगडची लोककला, संस्कृती गुजरातमध्ये पाहायला मिळाली. नवली नवरात्र कार्यक्रमाच्या उद्‌घाटनप्रसंगी छत्तीसगडच्या लोककलावंतांनी ठकसाडी नृत्य सादर केलं आणि विविध स्टॉल्समध्ये खाद्यपदार्थ, कपडे, घरगुती वस्तू प्रदर्शनात मांडल्या होत्या.

ठकसाडी हे लोकनृत्य सादर करताना छत्तीसगडचे लोककलावंत

 

 

कसे जाल?

विमानाने किंवा रेल्वेने अहमदाबाद किंवा आणि वडोदरा एअरपोर्ट किंवा रेल्वेस्थानकावर उतरून तिथेच गुजरात टुरिझमच्या कार्यालयात जाऊन संपर्क साधू शकता. ते पर्यटकांना गाईड आणि कुठल्या ठिकाणांना भेट द्यायची, कुठल्या हॉटेलमध्ये जायचं याचं मार्गदर्शन करतात. त्याचबरोबर एकेकटे जाणार असाल, तर थेट अहमदाबाद, वडोदरा, सौराष्ट्र या ठिकाणी पोहोचून खासगी बसेस, रिक्षांनी गरब्याच्या ठिकाणी आरामात पोहोचू शकता. अगदी रिक्षावालाही तुम्हाला कुठे जायचं, खरेदी, खाद्यपदार्थ कुठे छान मिळतात. हे सांगतो. याचा अनुभव आम्हालाही आला. गरबा रात्री सुरू होतो. त्यामुळे दिवसभरात साबरमती आश्रम, नदीचा परिसर, महाराजा सयाजीराव गायकवाड यांचा लक्ष्मी विलास पॅलेस, पिकॉक गार्डन आणि त्याचं म्युझियम, मोढेराचं सूर्यमंदिर अशी आसपासची पर्यटनस्थळं बघता येतात.