नीरजा, पिंक आणि रुस्तम या बॉलिवूडच्या सिनेमांना आणि सिनेमातील कलाकार, तंत्रज्ञांना राष्ट्रीय पुरस्कार घोषित झाले आहेत. त्यानिमित्ताने या सिनेमातल्या साम्यस्थळांविषयी...
नीरजा, पिंक आणि रुस्तम हे तिन्ही सिनेमे 2016 मध्ये प्रेक्षकांना विशेष भावले होते. याच सिनेमांना राष्ट्रीय पुरस्कार मिळाल्यामुळे प्रेक्षकांच्या आवडीचा तो सन्मान आहे, असं म्हणावं लागेल; पण या तिन्ही सिनेमांमध्ये एक साम्य आहे. सारं जग महिला सक्षमीकरण या विषयावर बोलत असताना या सिनेमांतूनही याच विषयाचे पैलू उलगडले आहेत.
सोनम कपूरच्या संयम आणि नैसर्गिक अभिनयाच्या "नीरजा'ने तिची दखल समीक्षकांना घ्यायला लावली. राम मधवानी यांनी दिग्दर्शित केलेला सिनेमा नीरजा भानोत या अवघ्या 22 वर्षीय हवाईसुंदरीच्या आयुष्यात घडलेल्या प्लेन हायजॅक प्रकरणाचा आणि तिनं प्रसंगावधान राखून धीरानं त्यावर मात केलेल्या घटनेची गोष्ट सांगतो. या सिमेनाची कथा कित्येकांना प्रेरणा देणारी ठरली. नव्यानं एअर होस्टेस म्हणून रुजू झालेल्या नीरजाचं प्लेन हायजॅक होतं. ती त्या प्रसंगाला किती सक्षमपणे तोंड देते, हे हा चित्रपट उत्कृष्टपणे मांडतो. या सिनेमातील संवाद आणि मांडणी अतिशय उत्कृष्ट होती. यातली "जिते है चल, आँखे मिलाएंगे डर से' ही गाणी (गीतकार-प्रसून जोशी) आजही प्रेक्षकांना प्रेरणा देतात.
पिंक सिनेमात तीन मुलींची गोष्ट एका घटनेतून रंगवण्यात आली आहे. एखादी मुलगी जेव्हा नाही म्हणते, तेव्हा तिचा हा नकारच समजावा, या आशयाचा अमिताभ बच्चन यांच्या तोंडी असलेला संवाद आपल्याला हिंमत देतो. एखादी मुलगी रात्रीची पार्टीला जाते. ड्रिंक करते म्हणजे ती वाईट चालीची, स्वतंत्र विचारांची म्हणून तिच्यासोबत कसाही अपमानास्पद व्यवहार केला तर काही हरकत नाही अशा पुरुषी मानसिकतेवर या सिनेमातून भाष्य करण्यात आलंय. यात तापसी पन्नूने साकारलेल्या मीनल नावाच्या व्यक्तिरेखेमुळे तिचं खूप कौतुक झालं. शहरात एकट्या राहणाऱ्या तीन मुली, त्यांना त्रास देणारा मुलांचा ग्रुप आणि मुलींच्या बाजूनं उभा राहिलेला एक वकिल यांच्यातील त्या घटनेच्या अनुषंगानं घडणारी या सिनेमाची कथा खुलवताना कुठंही उपदेशाचं डोस पाजत नाही; पण मीनलच्या बाबतीत घडलेली घटना कुठल्याही मुलीच्या बाबतीत घडू शकते. त्या वेळी घाबरून न जाता अशा प्रसंगाचा आपण सामना केला पाहिजे. मुलींनी पुढे येऊन बोललं पाहिजे. हे सिनेमातून मांडण्यात आलंय.
मुलींच्या बाबतीत घडणाऱ्या अत्याचारांसाठी कित्येकदा मुलीलाच जबाबदार धरलं जातं. कधी कधी त्या अत्याचाराने महिला इतक्‍या कोलमडून जातात की, त्या पोलिसांसमोर जाऊन गुन्हा नोंदवतही नाहीत. कोर्टात केस उभी राहिल्यानंतर कोर्टात अत्याचाराचे वर्णन करताना, चर्चा करताना त्या तिघींची ढासळणारी मानसिकता आणि अमिताभचे वकील म्हणून धीर देणारे संवाद या सिनेमाचा गाभा आहेत. यातून बरंच काही नकळत सांगण्यात आलंय. आपण एक माणूस म्हणून प्रत्येकाचा आदर केला पाहिजे. मग ती स्त्री असो की पुरुष. एखाद्याला न जाणताच त्याच्या चारित्र्यावर शिंतोडे उडवणे हा गंभीर गुन्हा आहे. हे आपण समाज म्हणून कधी शिकणार? ...एखादी मुलगी घरी उशिरा आली तरीही तिच्याकडे संशयास्पद नजरेने बघणाराही समाज आहे. या अशा सर्वांगीण समस्येवर एका घटनेतून प्रकाश टाकणारा पिंक सिनेमा खूप काही सांगून गेला.
रुस्तम पावरीच्या आयुष्यातील एका सत्यघटनेवर आधारित रुस्तम सिनेमा. वरवर पाहताना एका रुस्तम पावरीचा चरित्रपट आहे; पण खरंतर हा सिनेमा जितका रुस्तमचा आहे तितकाच त्याची पत्नी सिंथिया पावरी हिचा आहे. नौदल अधिकारी असलेला रुस्तम सुट्टीत घरी येतो, तेव्हा त्याला पत्नीचे विवाहबाह्य संबंध कळतात. त्यानंतर विक्रम मखिजाचा खून होतो आणि रुस्तम तुरुंगात जातो. विक्रमच्या हत्येप्रकरणी अटकेत असलेल्या रुस्तमच्या "मतलब बाजी जितनेसे है, फिर चाहे प्यादा कुर्बान हो या फिर रानी'. या संवादामुळे सिनेमातील हत्येचं रहस्य आणखी गडद होतं. तुरुंगात भेटायला आलेल्या आपल्या पत्नीला रुस्तम सांगतो की, तुला विक्रमने फसवून तुझ्याकरवी मला मात देण्याचं त्याचं कारस्थान होतं. हे सांगताना तो कुठलेही आरोप तिच्यावर न करता तूच हिंमत दाखवलीस तर आपली या रहस्यमय खून खटल्यातून सहज सुटका होईल. तूच साहस दाखवून त्याचा तुला त्रास देण्याचा प्रयत्न त्यांनी का चालवलाय? ते शोधून काढ. अशा प्रकारे रुस्तम तिला धीर देतो. मी नसताना तुझं दुसऱ्या कुणाच्या प्रेमात पडणं साहजिक आहे. हेही तो कबूल करतो. पती-पत्नीच्या नात्याचा एक वेगळा पैलू उलगडणारी ही गोष्ट प्रेम आणि विश्‍वासाने फुलते.
एकूणच पिंक, नीरजा आणि रुस्तम या सिनेमांमध्ये नकळपणे आजच्या स्त्रीचीच वेगवेगळी रूपं दाखवण्यात आली आहेत. हे सिनेमे राष्ट्रीय पुरस्कारानं सन्मानित झाल्यामुळे त्यात मांडल्या गेलेल्या विषय आणि आशयाने ते प्रेक्षकांच्या सदैव स्मरणात राहतील.
नीरजा, पिंक आणि रुस्तम हे तिन्ही सिनेमे 2016 मध्ये प्रेक्षकांना विशेष भावले होते. याच सिनेमांना राष्ट्रीय पुरस्कार मिळाल्यामुळे प्रेक्षकांच्या आवडीचा तो सन्मान आहे, असं म्हणावं लागेल; पण या तिन्ही सिनेमांमध्ये एक साम्य आहे. सारं जग महिला सक्षमीकरण या विषयावर बोलत असताना या सिनेमांतूनही याच विषयाचे पैलू उलगडले आहेत.
सोनम कपूरच्या संयम आणि नैसर्गिक अभिनयाच्या "नीरजा'ने तिची दखल समीक्षकांना घ्यायला लावली. राम मधवानी यांनी दिग्दर्शित केलेला सिनेमा नीरजा भानोत या अवघ्या 22 वर्षीय हवाईसुंदरीच्या आयुष्यात घडलेल्या प्लेन हायजॅक प्रकरणाचा आणि तिनं प्रसंगावधान राखून धीरानं त्यावर मात केलेल्या घटनेची गोष्ट सांगतो. या सिमेनाची कथा कित्येकांना प्रेरणा देणारी ठरली. नव्यानं एअर होस्टेस म्हणून रुजू झालेल्या नीरजाचं प्लेन हायजॅक होतं. ती त्या प्रसंगाला किती सक्षमपणे तोंड देते, हे हा चित्रपट उत्कृष्टपणे मांडतो. या सिनेमातील संवाद आणि मांडणी अतिशय उत्कृष्ट होती. यातली "जिते है चल, आँखे मिलाएंगे डर से' ही गाणी (गीतकार-प्रसून जोशी) आजही प्रेक्षकांना प्रेरणा देतात.
पिंक सिनेमात तीन मुलींची गोष्ट एका घटनेतून रंगवण्यात आली आहे. एखादी मुलगी जेव्हा नाही म्हणते, तेव्हा तिचा हा नकारच समजावा, या आशयाचा अमिताभ बच्चन यांच्या तोंडी असलेला संवाद आपल्याला हिंमत देतो. एखादी मुलगी रात्रीची पार्टीला जाते. ड्रिंक करते म्हणजे ती वाईट चालीची, स्वतंत्र विचारांची म्हणून तिच्यासोबत कसाही अपमानास्पद व्यवहार केला तर काही हरकत नाही अशा पुरुषी मानसिकतेवर या सिनेमातून भाष्य करण्यात आलंय. यात तापसी पन्नूने साकारलेल्या मीनल नावाच्या व्यक्तिरेखेमुळे तिचं खूप कौतुक झालं. शहरात एकट्या राहणाऱ्या तीन मुली, त्यांना त्रास देणारा मुलांचा ग्रुप आणि मुलींच्या बाजूनं उभा राहिलेला एक वकिल यांच्यातील त्या घटनेच्या अनुषंगानं घडणारी या सिनेमाची कथा खुलवताना कुठंही उपदेशाचं डोस पाजत नाही; पण मीनलच्या बाबतीत घडलेली घटना कुठल्याही मुलीच्या बाबतीत घडू शकते. त्या वेळी घाबरून न जाता अशा प्रसंगाचा आपण सामना केला पाहिजे. मुलींनी पुढे येऊन बोललं पाहिजे. हे सिनेमातून मांडण्यात आलंय.
मुलींच्या बाबतीत घडणाऱ्या अत्याचारांसाठी कित्येकदा मुलीलाच जबाबदार धरलं जातं. कधी कधी त्या अत्याचाराने महिला इतक्‍या कोलमडून जातात की, त्या पोलिसांसमोर जाऊन गुन्हा नोंदवतही नाहीत. कोर्टात केस उभी राहिल्यानंतर कोर्टात अत्याचाराचे वर्णन करताना, चर्चा करताना त्या तिघींची ढासळणारी मानसिकता आणि अमिताभचे वकील म्हणून धीर देणारे संवाद या सिनेमाचा गाभा आहेत. यातून बरंच काही नकळत सांगण्यात आलंय. आपण एक माणूस म्हणून प्रत्येकाचा आदर केला पाहिजे. मग ती स्त्री असो की पुरुष. एखाद्याला न जाणताच त्याच्या चारित्र्यावर शिंतोडे उडवणे हा गंभीर गुन्हा आहे. हे आपण समाज म्हणून कधी शिकणार? ...एखादी मुलगी घरी उशिरा आली तरीही तिच्याकडे संशयास्पद नजरेने बघणाराही समाज आहे. या अशा सर्वांगीण समस्येवर एका घटनेतून प्रकाश टाकणारा पिंक सिनेमा खूप काही सांगून गेला.
रुस्तम पावरीच्या आयुष्यातील एका सत्यघटनेवर आधारित रुस्तम सिनेमा. वरवर पाहताना एका रुस्तम पावरीचा चरित्रपट आहे; पण खरंतर हा सिनेमा जितका रुस्तमचा आहे तितकाच त्याची पत्नी सिंथिया पावरी हिचा आहे. नौदल अधिकारी असलेला रुस्तम सुट्टीत घरी येतो, तेव्हा त्याला पत्नीचे विवाहबाह्य संबंध कळतात. त्यानंतर विक्रम मखिजाचा खून होतो आणि रुस्तम तुरुंगात जातो. विक्रमच्या हत्येप्रकरणी अटकेत असलेल्या रुस्तमच्या "मतलब बाजी जितनेसे है, फिर चाहे प्यादा कुर्बान हो या फिर रानी'. या संवादामुळे सिनेमातील हत्येचं रहस्य आणखी गडद होतं. तुरुंगात भेटायला आलेल्या आपल्या पत्नीला रुस्तम सांगतो की, तुला विक्रमने फसवून तुझ्याकरवी मला मात देण्याचं त्याचं कारस्थान होतं. हे सांगताना तो कुठलेही आरोप तिच्यावर न करता तूच हिंमत दाखवलीस तर आपली या रहस्यमय खून खटल्यातून सहज सुटका होईल. तूच साहस दाखवून त्याचा तुला त्रास देण्याचा प्रयत्न त्यांनी का चालवलाय? ते शोधून काढ. अशा प्रकारे रुस्तम तिला धीर देतो. मी नसताना तुझं दुसऱ्या कुणाच्या प्रेमात पडणं साहजिक आहे. हेही तो कबूल करतो. पती-पत्नीच्या नात्याचा एक वेगळा पैलू उलगडणारी ही गोष्ट प्रेम आणि विश्‍वासाने फुलते.
एकूणच पिंक, नीरजा आणि रुस्तम या सिनेमांमध्ये नकळपणे आजच्या स्त्रीचीच वेगवेगळी रूपं दाखवण्यात आली आहेत. हे सिनेमे राष्ट्रीय पुरस्कारानं सन्मानित झाल्यामुळे त्यात मांडल्या गेलेल्या विषय आणि आशयाने ते प्रेक्षकांच्या सदैव स्मरणात राहतील.
No comments:
Post a Comment