लेखक हाच खरा सेलिब्रिटी

‘व्यावसायिक लेखन आणि मराठी’ या विषयाचा आवाका खूप आहे. पण मोजक्या शब्दात मांडण्याचा प्रयत्न करते. २००६ पासून जेव्हा मी लेखन करू लागले तेव्हा मला याविषयी काहीच माहिती नव्हती. त्यामुळे माझी दोन वर्षं चाचपडण्यात गेली. मी ग्रंथालयात जाऊन याविषयावर पुस्तकं शोधायचे. पण मिळालीच नाहीत. शेवटी एक पुस्तक मिळालं, त्याचं नाव होतं शशिकांत कोनकर यांचं ‘खूप लिहा आणि पैसे कमवा’ या पुस्तकाने लिहिण्याच्या वाटेवर मला धीर दिला. आपण योग्य ठिकाणी आहोत हा विश्वास दिला. कुठल्याही प्रकारच्या लेखनासाठी आधी भाषेवर प्रभुत्व हवं. आपण मराठी आहोत तर आधी आपलं मराठी भाषेवर प्रभुत्व हवं आणि त्याचबरोबर इतर दोन भाषा ज्या की भारतीयांसाठी हिंदी आणि इंग्रजी आहेत, त्याही नीट यायला हव्यात. इंग्रजीतून बोलणं जमलं नाही तरी चालेल पण ती भाषा कळायला हवी. कारण या भाषेतील उत्तमोत्तम साहित्य तुम्हाला वाचता येईल आणि तुम्हाला तुमच्या लेखन कक्षा रुंदावता येतील. 

मराठी भाषेतही दर्जेदार साहित्य आहे, जर तुम्हाला मराठीसोबत इतर अधिकची कुठली भाषा येत असेल तर तुम्ही भाषांतर, अनुवादक किंवा त्या एखाद्या मराठी पुस्तकाचे रुपांतर करून रुपांतरकार होऊ शकता. हा व्यावसायिक लेखनाचा चांगला पर्याय आहे. जर तुमच्याकडे लेखनाची वेगळी शैली आहे. तुम्ही तटस्थ राहून व्यक्त होऊ शकलात तर तुमच्या लेखनाला कुणी नावं ठेऊ शकणार नाही. लिहिताना आपलंच लेखन आपणच आधी नीट वाचलं पाहिजे. लिहिल्यानंतर आपणच आपल्या लेखनाच्या प्रेमात पडू नये. तर जे वाचक आहे त्यांना तुमच्या प्रेमात पाडण्यासाठी प्रयत्न करा. आपलं लेखन एखाद्या जाणकार संपादकाकडून तपासून घ्या. त्याने काही तुमच्या लेखनात सुधारणा सुचवली तर आवश्यक ते बदल करा. आणि आपलं लेखन १०० टक्के परफेक्ट करा. व्यावसायिक लेखन करण्यासाठी मराठी माध्यमाच्या शाळेत तुम्ही शिकला असाल तर नक्कीच फरक पडतो. कारण त्यामुळे तुमची भाषिक जाण आणि शब्दसंपत्ती वाढलेली असते. त्याचबरोबर चांगली मराठी भाषेतील पुस्तकंही वाचली पाहिजेत. वाचनामुळे तुमच्या लेखनाची वाक्यरचना सुधारायला मदत होते. नवे शब्द कळतात. 

व्यावसायिक लेखन मराठी भाषेतून करण्यासाठी विविध पर्याय आजच्या नवोदित लेखकांना उपलब्ध झाले आहेत. पण त्याचा वापर योग्य होताना दिसत नाहीय. त्यामुळे बरेचसे चांगले लेखक आणि लेखन दुलर्क्षित राहतात. वृत्तपत्रे, चित्रपट, मालिका, नाटक, जाहिरात, वेब सिरिज, माहितीपट, लघुपट, वृत्तवाहिन्या अशा सर्व ठिकाणी सध्या मराठी भाषेतून लेखनाच्या खूप संधी आहेत.

कारण चांगलं मराठी बोलणारे आणि चांगलं मराठी लिहिणारे यांची संख्या कमी झालीय. पण तिथपर्यंत पोहोचण्यासाठी एखादं माध्यम लेखकांना मिळालं पाहिजे. फिल्म रायटर्स असोसिएशन आणि मराठी लेखकांसाठी मानाची नावाची संघटना आहे. तिथे मालिका, चित्रपट आणि नाट्यलेखन शिकवलं जातं. अनेक मान्यवर लेखकांचं मार्गदर्शन तुम्हाला मिळू शकतं. मराठीतील आघाडीच्या वृत्तपत्रांमध्ये लेखन करण्यासाठी आधी नियमित काही वृत्तपत्रं वाचा. त्यात जी फिचरची पाने (सदर लेखन, प्रासंगिक लेखन) असतात ती वाचा. त्यात दररोज वेगवेगळ्या लेखकांचे लेख छापून येत असतात. ते वाचून तुम्ही कशा प्रकारचं लेखन वृत्तपत्रासाठी करू शकता, ते तुम्हाला कळेल. त्यानुसार वृत्तपत्रांच्या ईमेल आयडीवर किंवा प्रत्यक्ष एखाद्या वृत्तपत्राच्या कार्यालयात फोन करून तुम्हाला एखाद्या विषयावर लेखन करायचे असल्यास तो विषय सांगावा किंवा एखाद्या प्रासंगिक मुद्दयावर लिहायचे असल्यास तसं सांगावं आणि त्यांना लेखन पाठवावं. तुमचं लेखन त्या वृत्तपत्राच्या संपादकांना आवडलं तर ते नक्की छापतील. आणि नाही छापलं तरी निराश होऊ नका.

आधी सर्वप्रथम सगळ्या नवोदित लेखकांनी आपला नियमित एक ब्लॉग सुरू करा. तुमची लेखन शैली नेमकी कशी आहे, ते कळण्यासाठी तुमच्या महिन्याभरातील ब्लॉग पोस्ट पुन्हा बघा. आणि कुठल्या विषयावर तुम्हाला लेखन करायला छान जमतंय, त्या विषयावर लेखन सुरू करा. त्याच विषयात इतके खोल जा की त्याविषयावर तुमच्याशिवाय कुणी चांगलं लिहूच शकत नाही. इतका तो विषय पक्का करा. जाहिरात लेखन करण्यासाठी व्यक्त होताना माध्यमाचं भान हवं आणि स्थल-कालाचं योग्य निरिक्षण हवं. सरावासाठी एखादी अशी जाहिरात बघा ज्या जाहिरातीतून कमीत कमी शब्दात मोठा आशय व्यक्त केलाय. त्यानंतर एखादं प्रॉडक्ट घेऊन तुम्हीच ती जाहिरात करताय असं मानून लिहून बघा.

नवोदित लेखकांचं सुरुवातीचं लेखन हे अनुकरणातून लिहिलेलं असतं, पण त्यापुढील लेखन करताना मात्र लेखकांनी त्याच प्रभावात अडकून न राहता स्वतःची वेगळी शैली निर्माण केली पाहिजे.

सर्व स्तरातील लेखकांचा आपापसात संवाद वाढला पाहिजे. प्रत्येकाला व्यक्त व्हायची संधी मिळाली पाहिजे. आणि आजचा लेखक लेखनाच्या माध्यमामुळे स्वयंपूर्ण झाला पाहिजे. त्याचं लेखन हाच त्याचा व्यवसाय झाला पाहिजे. यासाठी लेखकाने लेखनात सातत्य ठेवलं पाहिजे. काळाबरोबर बदललं पाहिजे.

वाचनसंस्कृती अजुनही टिकून आहे. फक्त तिला चांगलं वाचायला मिळायला हवं. आणि ते देणं ही आजच्या लेखकाची जबाबदारी आहे. सध्या विविध माध्यमांमध्ये बदलत्या काळाची गुंतागुंत टिपणारे लेखक हवे आहेत. लेखकांनी खूप फिरलं पाहिजे. नवे नवे अनुभव घेतले पाहिजेत. कुठल्याही झुंडशाहीच्या प्रभावाला बळी पडता कामा नये. मुळात आजच्या लेखकांची चिंतनशीलता कमी पडते म्हणून त्यांचं लिहिलेलं साहित्य हा वरवरचा तवंग वाटतो. अशी अनुभवी लेखक नवोदित लेखकांवर टिका करतात. ही टिका खेळकरपणे घेऊन त्यात सुधारणा केली पाहिजे. सध्या नव्या लेखकांना आजुबाजुच्या कोलाहलात व्यक्त होणं हेच मोठे आव्हान आहे. तुम्हाला कुठल्याही माध्यमासाठी मनापासून लेखन करायचं असल्यास त्यात झोकून द्या. मार्गदर्शनासाठी मी आहेच. तुम्ही माझ्या ट्विटर हॅंडलवर किंवा माझ्या bhaktiparab12@gmail.com  या ईमेल आयडीवर केव्हाही लेखन पाठवा. नाटक, मालिका आणि चित्रपटासाठी लेखन करणार असाल तर आवर्जून तुमचं लेखन पाठवा. कारण या माध्यमात सध्या संहितांची कमतरता आहे. त्यामुळे या माध्यमातील तज्ज्ञ मुंबई-पुणे सोडून इतर भागातील लेखकांच्या शोधात आहेत. तुम्हाला योग्य ती संधी मी मिळवून देईन. पण तुम्ही तुमच्या लेखनाविषयी प्रामाणिक आणि मनापासून लिहिलं पाहिजे. लक्षात असू द्या, लेखक हाच खरा सेलिब्रिटी आहे.

भक्ती परब,

उपसंपादक (फिचर)

सकाळ मुंबई आवृत्ती

मराठी वर्ड या ट्विटर हॅंडलने आयोजित केलेल्या दुसऱ्या ट्विटर संमेलनात मी व्यावसासिक लेखन आणि मराठी या विषयावर केलेल्या व्याख्यानाचा हा संपादित अंश