हे, गजाल खरी काय?
चाकरमानी कोकनात इले काय?...
कोकन रेल्वेच्यो येकशे ईस फेरयो
वाढवल्यानी चाकरमान्यांका गनपतीक कोकनात जावसाटी; आनि त्येचा बुकिंग आट मिंटात फुल
झाला. ही गजाल वाऱ्यासारकी पसारली. ही गजाल खरीच होती, पन बरी काय वायट ह्येचो
इच्यार मनात घुटमाळाक लागलो. वाटला चाकरमानी आजूनव गाववालेच ऱ्हवले हत. मुंबैक
त्येंचो जीव रमना नाय.
आमच्याकडे यंदा धाकट्या काकांची वर्सल
म्हनान ते इले हत. जोरदार तयारी सुरू झाली आसा गनपतीक हाडूची, हरना, तिर्डे, शेरवडा, कांगला, तौसा, नारळ, शिप्टा, कौंडाळा सगळी
फुलपत्री कुंबयाच्या दोऱ्यात बांदान माटवी सजवून झाली आसा. गनपती बसता त्येच्या
मागच्ये भितिर कमाळ काडून झाला. करंज्या-लाडवाची तयारी झाली हा.
गनपतीच्या सनामुळे गाव फुलान इलो हा.
चाकरमान्यांच्यो मुंबैच्यो गजाली संपता संपत नायत. ही झाली गजालिची पैली बाजू.
दुसरी बाजू अशी आसा येकत्र येवन सन साजरो करूक होयो ही मुळातली मजाच हरवत चाल्ली
आसा. येका घरात दोघे-तिघे भाव आसतील तर गावाक येवचे पाळये लावतत. चाकरमान्यांच्या
शिरमंतीवर गनपतीची मूर्ती मोटी की ल्हान हाडायची ह्या ठरता. कोकनातल्याच
लोकमान्य टिळकांनी ‘येकत्र येवन समाजाक बरोबर घेवन ह्यो सन साजरो करा’, असा
सांगल्यानी. पन त्या नेत्याचा कोनीच आयकान घेवक नाय. आसो. आजूनव कोकनात, जुन्या गोयात
परत्येकाच्या घरात गनपती येता.
अगोदर टाळ, तबला, मृदंग, पेटी घेवन
मोट्या आवाजात आरती-भजना म्हननारे आता आरतीची फुस्तका हातात घेतल्याशिवाय त्येंका
आरती म्हनाक यैत नाय. तेवा टाळ, चकी व्हाजवनारे पेटयेवर बसान गानारे
गावासाटी मोटे संगीतकार होते. पन आता येळ मारून न्हेवसाटी कशीव भजना गातत नी च्याय-लाडू
घेवन घराक जातत. ह्या काय बरा दिसना नाय. गनपतीच्या भितिर कमाळ काडनारे, देकावो काडनारे, गनपती शाळेत
गनपती लिपनारे मुंबैच्या जे. जे. स्कूलात जावन मोटे चित्रकार, मूर्तिकार
झाले. कलेचो गुन आंगात हाडल्यानी पन समाजातली आपली मुळा इसारले. येकत्र येवन समाज
घडाक होयो म्हनान आपन सनसुद साजरे करताव. ‘येक गाव येक गनपती’ ह्या सपान कोकनात
परतेकशात कदी बघुक मेळतला. अगोदर धा दिस गनपतीच्ये कशे यैत नि कशे जायत ता कळासुदा
नाय. गनपतीच्या पैल्या दिसापासून ते म्हामदा घालून गनपती पोचवीपर्यात सगळो गाव
गुंग असायचो. धा-बारा दिस आदीच तयारीची धांदल उडायची. तेवा म्हटला जायचा. गनपतीचो
सन साजरो कोनी करूचो तर तो फकस्त कोकनातच.
रातभर जागून भिती रंगवनारे, गनपती शाळेत
शाडूच्या मातयेच्यो मूर्ती घडवणारे, पेट्येवर बसान आऽऽऽआऽऽऽ करीत भजना, डबलबारीत
गानारे, सांज झाली काय फुगड्यो घालणारी बायलमानसा ही सगळी जाना खयतरी हरावली
आसत. आता हे सगळे जे सन साजरो करतत ते कंत्राटी कामगार वाटतत. बाकी काय नाय. अरे, मोटेपना
दाकवसाठी सन साजरो करूचो नसता रे. आता गावकरांचा सनसनीत गाराना आयकाक गावना नाय तर
ता नुसता रडगाराना वाटता. गनपतीची आरती करूक इलेल्या भक्तांनी अगोदर वळय भरान
जायची. आज सात, आट टकली उबी होती गनपतीफुडे. रडतत काय, आरती म्हनतत ह्याच कळाक नाय.
गावड्यांची आजी कालच सांगा होती तिच्या झिलाक सुटी नाय म्हनान त्येंचो गनपती पाच
दिवसांनी पोचवतत. तिच्या थकलल्या जीवाक येकच परस्न पडत होतो आता गौरीबाय कशी
हाडायची, वौवशे कशे पुजायचे… काय ह्या चाकरमान्यानु ही गजाल बरी नाय. येवडे
हौशेन इलास तरी गाववाले खूश नाय झाले. ता सामाजिक भान ऱ्हवला बाजूकच पन आपल्या
घराक तरी संबाळा. गनपती काय दरवर्सा येतले. पन फुढल्या वर्सा येशात तेवा तुमचो
शिरमंतीचो ढोल मुंबैक ठेवन येवा. नि फुस्तक हातात न धरता आरती करा. मग मिया मानलय
तुमका, काय चाकरमान्यानु येवढा तरी करशात ना…
(मालवणी बोली)
No comments:
Post a Comment